Vài nét "Dạy trẻ mầm non kiểu Nhật"

1. Học không chỉ là trên sách vở
     Phương pháp dạy học ở các trường mầm non của Nhật Bản.
     Để giúp trẻ có tình yêu thương với động vật, cô giáo không nói “các em phải biết yêu thương động vật”, mà họ cho các bé tự nuôi và chăm sóc một loại động vật gì đó như: gà, chuột lang, thỏ, rùa, thậm chí là cả giun đất... mỗi một nhóm từ 4 - 5 em sẽ chăm sóc một con.
     Qua quá trình các bé ngày ngày chăm sóc thú cưng của mình, chơi đùa, trò chuyện, cho ăn, dọn chuồng... đặc biệt những khi thú bị ốm, tình cảm của các bé với các loài động vật sẽ dần được hình thành. Sau đó, cô giáo chỉ cần nói rất ít về tình yêu thương động vật mà trẻ vẫn hiểu được một cách sâu sắc.
     Để giúp trẻ hiểu rằng không nên lãng phí đồ ăn, cô giáo không giảng “một hạt thóc vàng chín hạt mồ hôi, nên các em không được lãng phí...”.
     Các bé được trực tiếp trồng lúa hoặc các loại rau củ trong vườn cây hoặc bồn hoa của trường. Các bé sẽ tự gieo hạt, chăm sóc, cho tới thu hoạch, tất nhiên là có giáo viên hướng dẫn nhưng chủ yếu là các bé tự làm.

     Qua đó, trẻ hiểu được để làm ra được một củ cải hoặc một củ khoai cho các bé ăn, các bác nông dân đã vất vả như thế nào.

2. Chơi... là chính
     Hàng ngày, các bé đến trường học từ 9h sáng cho tới 2h chiều, và hầu hết thời gian của trẻ ở trường là  để... chơi.
     Chỉ có 30 phút trước khi ra về là giờ hát tập thể và nghe cô giáo kể chuyện. Toàn bộ thời gian còn lại, các bé có thể chơi bất cứ trò gì mình thích trong khuôn viên nhà trường.
     Trong trường, có rất nhiều thứ để chơi, từ trong nhà  ra đến ngoài sân, ở ngoài sân có bãi cát, xích đu, cầu trượt, dây leo... còn trong nhà có các loại nhạc cụ, đồ chơi, gỗ, gối, gấu bông, búp bê, chăn, chiếu, băng dính, giấy màu...
     Rất nhiều thứ để chơi, và những loại đồ chơi này đều có đặc điểm chung là giúp trẻ phát triển trí thông minh và khả năng sáng tạo. Trẻ sẽ phải suy nghĩ, tìm tòi cách chơi, cách kết hợp những thứ có sẵn trong lớp học hoặc ngoài sân để có được những trò chơi thú vị.
     Các bé  được tự do chơi và làm thứ mình thích. Các cô  giáo hoàn toàn không can thiệp vào quá trình vui chơi của trẻ, chỉ đứng từ xa quan sát và hỗ trợ khi cần thiết.

     Nhờ  đó, trẻ được phát triển một cách tự nhiên, sở thích, năng khiếu, đam mê và khả năng tiềm ẩn của từng bé sẽ dần bộc lộ và phát triển. Cô giáo sẽ ghi chép lại những điều này và trao đổi với phụ huynh, từ đó giúp cho việc định hướng nghề nghiệp của trẻ sau này.  

3. Trẻ rất khỏe mạnh
     Dù trời có lạnh đến mấy, thậm chí cả trong ngày tuyết rơi các bé vẫn phải mặc quần sooc để rèn luyện sức khỏe, sức đề kháng cho bé.
     Khả năng chịu đựng là điều rất cần thiết, mang tính sống còn ở một đất nước có nhiều thiên tai và khí hậu khắc nghiệt như Nhật Bản.
     Theo lời cô hiệu trưởng, trẻ em có khả năng thích nghi rất nhanh, nếu được rèn luyện đúng mức thì khi trưởng thành các bé sẽ có sức khỏe tốt, còn nếu quá nuông chiều hoặc quá chăm chút thì sau này khả năng chịu đựng của trẻ sẽ rất kém.

4. Trẻ rất tự giác
     Trong giờ chơi tự do, có vài bé  đang chơi đồ hàng, một bé đang vẽ tranh, một số khác đang cắt dán các vỏ hộp giấy để ghép thành hình nhà, thuyền... các bé đang chơi và đùa nghịch nên đồ chơi bày tứ tung trong phòng, mỗi chỗ một cái, từ bút màu, búp bê, nhạc cụ, xếp hình, giấy lộn... rất bừa bãi. Ngay cả bước đi cũng phải cẩn thận nếu không sẽ dẫm vào đồ chơi các bé đang vứt dưới sàn.
     Cô giáo từ ngoài bước vào và nhẹ nhàng nói với các bé “Đến giờ nghe kể chuyện rồi, chúng ta cùng dọn đồ chơi đi nào”. Thế là các bé lập tức dừng các trò đang chơi lại, cùng nhau dọn dẹp và kê bàn ghế.
Chỉ sau ít phút đồ đạc đã được cất trở về  đúng từng ngăn, mọi thứ được sắp xếp ngăn nắp, khoa học, căn phòng trở lại gọn gàng và sạch sẽ.

     Tôi không thể tin vào mắt mình khi trước mắt tôi là những em bé mới có 4 tuổi, nhưng lại có thể làm  được những điều này, mà lại vô cùng tự giác, không cần cô giáo quát mắng hay thúc giục.  

5. Trẻ rất đoàn kết
     Trong lúc quan sát các bé dọn dẹp, sẽ phát hiện một điều rất thú vị. Đó là trẻ em Nhật Bản biết giúp đỡ và hỗ trợ nhau từ khi còn rất nhỏ. Mặc dù không phải tất cả các bé đều tham gia chơi và bày biện đồ đạc, nhưng khi dọn dẹp là tất cả các bé cùng xắn tay vào làm, không cần biết là ai bày, các bé chỉ quan tâm đến việc làm sao cho lớp học được gọn gàng sạch sẽ.
     Các bé  luôn cố gắng nỗ lực tự hoàn thành công việc của mình, ngay cả với những công việc có vẻ hơi quá sức. Nhưng ngay khi thấy bạn mình gặp khó khăn, các bé  khác lập tức chạy đến giúp.
Một đứa trẻ 4 tuổi đã biết tự mình nỗ lực, và đã biết chạy tới giúp đỡ bạn mình bất kể lý do, thì cũng không có gì ngạc nhiên trước ý chí vươn lên và tinh thần đoàn kết của dân tộc xứ hoa anh đào này.

6. Trẻ rất thích học

     Chơi  đùa thoải mái vô tư là thế, nhưng khi vào lớp học, tất cả các bé đều chăm chú lắng nghe cô giáo, không hề có một tiếng rúc rích trò  chuyện nào phát ra từ lớp học gần 20 bé mới chỉ 4 tuổi này. Ngay cả khi cô giáo không có mặt trong lớp, các bé vẫn ngồi ngoan, không hề chạy ra khỏi chỗ.

     Không khí trong lớp học của các bé mẫu giáo tại Nhật Bản nghiêm túc không kém gì các anh chị phổ thông trung học.
     Các cô  giáo giải thích rằng, nhắc nhở hoặc thậm chí là cả quát mắng đi chăng nữa thì cũng chỉ có thể khiến các bé im lặng trong ít phút, quan trọng là phải làm sao để khơi dậy được sự ham học trong trẻ.
     Trẻ em rất thích những điều mới lạ, nếu bắt các bé phải ngồi im trong lớp cả ngày thì lớp học sẽ trở thành một cái gì đó rất nhàm chán; ngược lại vì cả ngày đã được nô đùa chạy nhảy thoải mái rồi, do đó, với các bé việc học là một cái gì đó rất mới, rất hấp dẫn, rất thú vị, nên bé nào cũng háo hức và chăm chú lắng nghe. Các bé không phải học, mà là được học.
     Theo tôi đây chỉ là những vấn đề tham khảo bổ ích mà thôi. Hãy nhìn lại quan điểm giáo dục của các bậc phụ huynh học sinh Việt Nam và Bộ giáo dục và đào tạo Việt Nam về ngành học mầm non hiện nay.   

Vài câu "truyện ngụ ngôn"

(Sưu tầm)

Người đánh cá và con cá con
Người đánh cá bắt được một con cá con. Cá con bèn nói:
- Ông chài ơi, ông hãy thả tôi xuống nước! Ông thấy đấy, tôi bé
tẹo, ông chẳng được lợi lộc bao nhiêu ở tôi. Ông thả tôi ra, rồi tôi lớn
lên, bấy giờ ông hãy bắt, ông sẽ được lợi nhiều hơn.
Người đánh cá trả lời:
- Kẻ nào chờ đợi mối lợi to hơn mà bỏ qua món nhỏ là đứa ngu.

Chó nhà và chó sói
Chó nhà ngủ thiếp ở sau sân nhà. Sói đói chạy tới và định ăn
thịt chó. Chó liền bảo:
- Sói! Ông hãy khoan ăn thịt tôi, bây giờ tôi gầy gò, chỉ có xương
bọc da. Cứ để một thời gian, chủ nhà sắp có đám cưới tôi có thừa thức
ăn, tôi sẽ béo ra, bấy giờ ăn thịt tôi hay hơn.
Sói tin lời bèn bỏ đi. Lần sau nó lại tới và thấy chó nằm trên
mái nhà. Sói lên tiếng hỏi:
- Thế nào, xong đám c ưới rồi chứ?
Chó liền trả lời:
- Thế này, anh sói ạ: nếu lần sau đến mà bắt gặp tôi ngủ tr ước
sân, thì đừng có đợi đám cưới nữa.

Ngựa và người chủ
Bác làm vườn có một con ngựa. Ngựa phải làm lụng nhiều mà
thức ăn thì ít. Thế là ngựa ta lên tiếng cầu khẩn thượng đế sao cho
nó được chuyển sang tay một ông chủ khác. Mọi chuyện xảy ra như ý.
Người làm vườn bán ngựa cho một người thợ gốm. Ngựa ta
mừng rỡ, nhưng công việc ở chỗ người thợ gốm còn nhiều hơn ở chỗ
cũ. Ngựa lại than thở về số kiếp của mình và cầu khẩn được chuyển
sang tay một ông chủ khá hơn. Và việc này cũng thành. Người thợ
gốm bán ngựa cho người thợ da. Vừa nhìn thấy trong sân nhà người
thợ da những bộ da ngựa, ngựa ta liền rống lên :
- Ôi, cái đời tôi thật là khốn khổ ! Giá cứ ở lại với những người
chủ cũ có phải hơn không : bây giờ thì rõ là người ta bán tôi không
phải để đi làm lụng mà là để lột da

Hươu và ruộng nho
Hươu nấp trong ruộng nho trốn những người đi săn. Khi những
người đi săn đã đi qua, hươu bắt đầu quay ra ăn lá nho. Những người
đi săn nhận thấy lá nho rung động bèn đoán:
- Không hiểu có phải có thú ở dưới lá cây đấy không?
Họ nổ súng và bắn hươu bị thương. Trước khi nhắm mắt chết,
hươu nói:
- Đáng kiếp cho tôi vì tôi muốn ăn lá, chính những cành lá đã
cứu tôi

Quạ và cáo
Quạ kiếm được một miếng thịt, về đậu trên cây. Cáo ta thèm
thịt, mon men đến gần đánh tiếng:
- Chà, anh quạ, nhìn ngắm anh, cứ bằng vào vóc dáng với vẻ
đẹp của anh thì chỉ có anh làm vua mới phải! Mà anh hẳn phải là
vua nếu như anh có thêm cái giọng tốt nữa.
Quạ liền há mồm và lấy hết gân sức gào toáng lên. Miếng thịt
rơi xuống, cáo chộp ngay lấy và bảo:
- Chà anh quạ, phải chi anh còn có thêm trí khôn nữa, thì hẳn
là anh sẽ làm vua.

Hai người bạn
Hai người bạn cùng đi qua rừng, chợt một con gấu ở đâu xổ ra.
Một ngời bỏ chạy, leo tót lên cây trốn kỹ, còn người kia ở lại trên đường.
Anh ta chẳng biết làm gì nữa, đành ngã lăn ra đất và giả vờ
chết. Gấu đi đến bên anh đ a mõm đánh hơi: anh ta quả thực đã tắt
thở. Gấu ngửi mặt anh ta, cho rằng đó chỉ là cái xác bèn bỏ đi. Khi
gấu đã đi khuất, anh kia từ trên cây tụt xuống và cười:
- Thế nào, anh ta nói, gấu rỉ tai cậu điều gì đó?
- à, nó bảo với mình rằng những người xấu là những kẻ chạy bỏ
bạn trong hiểm nghèo.

Người chủ và bác làm công
Người đến dự đám cưới khá đông. Ông hàng xóm gọi bác làm
công đến và bảo :
- Này, anh đi xem xem có bao nhiêu người đến dự đám cưới bên
ấy.
Bác làm công ra đi. Bác để bên ngưỡng cửa một khúc gỗ và ngồi
lên bờ tường đợi khách khứa ra khỏi nhà. Họ bắt đầu ra về. Ai đi ra
cũng vấp phải khúc gỗ văng lên chửi và lại đi tiếp. Chỉ có một bà lão
vấp phải khúc gỗ, liền quay lại đẩy khúc gỗ sang bên. Bác làm công
trở về gặp người chủ. Người chủ hỏi :
- ở bên ấy có nhiều người không?
Bác làm công trả lời :
- Chỉ có mỗi một người, mà lại là bà lão.
- Tại sao vậy?
- Bởi vì tôi để khúc gỗ bên thềm nhà, tất cả đều vấp phải, nhưng
chẳng ai buồn dẹp đi. Thế thì lũ cừu cũng làm như vậy. Nhưng
một bà lão đã dẹp khúc gỗ sang bên để người khác khỏi vấp ngã. Chỉ
có con người mới làm như vậy. Một mình bà lão là người.

Lão keo kiệt
Một lão keo kiệt thu góp tiền lại, đem chôn xuống đất và ngày
ngày lén ra ngó xem. Anh làm công của lão rình biết, đêm đến ra đào
lên và ăn trộm mất số tiền ấy. Lão keo kiệt ra xem hộp tiền chôn
giấu, vỡ lẽ là không còn nữa thế là lão òa khóc. Người hàng xóm thấy
thế bèn bảo:
- Ông khóc gì kia chứ? Thì ông có dùng tiền làm gì đâu? Vậy
ông cứ ra mà nhìn cái hố chôn tiền ấy - nó vẫn y nguyên như cũ mà.